بيع
المدبر
83- Müdebber Köle'nin
Satılması
أخبرنا
قتيبة بن سعيد
قال حدثنا
الليث عن أبي الزبير
عن جابر قال
أعتق رجل من
بني عذرة عبدا
له عن دبر
فبلغ ذلك
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال ما
لك مال غيره
قال لا فقال
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
من يشتريه مني
فاشتراه نعيم
بن عبد الله
العدوي
بثمانمائة
درهم فجاء بها
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم فدفعها
إليه ثم قال
ابدأ بنفسك تصدق
عليها فإن فضل
شيء فلأهلك
فإن فضل عن
أهلك شيء فلذي
قرابتك فإن عن
ذي قرابتك شيء
فهكذا وهكذا
وهكذا يقول
بين يديك وعن
يمينك وعن
شمالك
[-: 6203 :-] Cabir'in bildirdiğine
göre Uzre oğullarından bir adam müdebberlik akdi ile kölesini azat etti.
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) durumdan haberdar olunca adama:
"Bu köleden başka
malın var mı?" diye sordu. Adam: "Hayır!" deyince, Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem) oradakilere: "Bu köleyi benden kim satın
alır?" diye sordu. Bunun üzerine Nuaym b. Abdillah el-Adevi köleyi sekizyüz dirheme satın aldı.
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) parayı alıp adama verdi ve ona:
"Sadaka vereceksen
önce kendinden başla. Bir şey artarsa bunu ailene harca. Ailene harcadıktan
sonra bir şey artarsa akrabalanna harca. Onlara harcadıktan sonra yine artarsa
o zaman şuraya buraya dağıtmaya başlarsın" buyurdu. Resulullah (sallallahu
aleyhi ve sellem) son sözünü söylerken önündekilere, sağında ve solundakilere
dağıt der gibi etrafa işaret ediyordu.
Mücteba: 5/69, 7/304;
Tuhfe: 2922
2338 ile 4988.
hadislerde geçti.
أخبرنا زياد
بن أيوب قال
حدثنا
إسماعيل قال حدثنا
أيوب عن أبي
الزبير عن
جابر أن رجلا
من الأنصار
يقال له أبو
مذكور أعتق
غلاما له عن
دبر يقال له
يعقوب لم يكن
له مال فدعا
به رسول الله
صلى الله عليه
وسلم فقال من
يشتريه من
يشتريه
فاشتراه نعيم
بن عبد الله
بثمانمائة
درهم فدفعها
إليه فقال إذا
كان أحدكم
فقيرا فليبدأ
بنفسه فإن كان
فضلا فعلى
عيالة فإن كان
فضلا فعلى
قرابته أو قال
على ذي رحمه
فإن كان فضلا
فههنا وههنا
[-: 6204 :-] Cabir'in bildirdiğine göre
Ensar'dan Ebu Mezkur adında biri müdebberlik akdi ile Yakub adında bir kölesini
azat etti, ancak bu köleden başka da malı yoktu. Bunun üzerine Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem) köleyi yanına çağırdı ve:
"Bunu kim satın
alır? Bunu kim satın alır?" diye sordu. Köleyi Nuaym b. Abdillah sekizyüz dirheme satın aldı. Resulullah bu
meblağı adam'a (Ebu Mezkur'e) gönderdi ve ona:
"Kişi, fakir ise
önce kendi ihtiyaçlarını gidermeye çalışsın. Bir şey artarsa bunu ailesine
harcasın. Yine artarsa akrabalarına veya yakınlarına harcasın. Bunu yaptıktan
sonra artan olursa işte o zaman şuraya buraya verebilir" buyurdu.
Mücteba: 7/304; Tuhfe:
2667
4987. hadiste geçti.
Tahrici için 2338. hadise bakınız.
أخبرنا
محمود بن
غيلان قال
حدثنا وكيع
قال حدثنا
سفيان وآبن
أبي خالد عن
سلمة بن كهيل
عن عطاء عن
جابر أن النبي
صلى الله عليه
وسلم باع
المدبر
[-: 6205 :-] Cabir'in bildirdiğine göre
Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) müdebber olan köleyi sattı.
Mücteba: 7/304; Tuhfe:
2416
4983. hadiste geçti.
Tahrici için 4981. hadise bakınız.
بيع
المكاتبة
84- Mükatebeli
Köle'nin Satılması
أخبرنا
قتيبة بن سعيد
قال حدثنا
الليث عن بن شهاب
عن عروة عن
عائشة أخبرته
أن بريرة جاءت
عائشة
تستعينها في
كتابتها شيئا
فقالت لها
عائشة ارجعي
إلى أهلك فإن
أحبوا أن اقضي
عنك كاتبتك
ويكون ولاؤك
لي فعلت فذكرت
ذلك بريرة
لأهلها فأبوا
وقالوا إن
شاءت أن تحتسب
عليك فلتفعل
ويكون لنا
ولاؤك فذكرت ذلك
لرسول الله
صلى الله عليه
وسلم فقال لها
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم آبتاعي
فأعتقي فإن
الولاء لمن
أعتق ثم قام
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم فقال ما
بال أقوام
يشترطون شروطا
ليست في كتاب
الله فمن
آشترط شرطا
ليس في كتاب
الله فليس له
وإن اشترط
مائة شرط وشرط
الله أحق
وأوثق
[-: 6206 :-] Hz. Aişe anlatıyor:
Berire, mükatebe bedelini ödeme konusunda kendisine yardım etmem için bana
geldi. "Efendilerine dön ve vela hakkının benim olmasını kabul etmeleri
halinde bedelinin tümünü ödeyeceğimi söyle" dedim. Berire efendilerine
gidip durumu anlattı; ancak: "Eğer istiyorsa Allah rızası için sana yardım
etsin, ancak vela hakkı bizde kalacak" karşılığını verdiler. Bu konuyu
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e anlattığımda:
"Onu satın al ve
azad et. Vela hakkı da onu azad edenindir" buyurdu. Sonra Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem) konuşma yapmak üzere kalkıp: "Bazılarına ne
oluyor da Allah'ın Kitab'ında olmayan bazı şartlar koşuyorlar. Yüce Allah'ın
Kitab'ında yeri olmayan bir şart, bir değil yüz şart dahi olsa geçersizdir!
Bilin ki bu konuda Allah'ın Kitab'ının hükmü uyulmaya daha layıktır ve onun
koştuğu bir şart sizin koşacağınız yüz şarttan daha sağlamdır" buyurdu.
Mücteba: 7/305; Tuhfe:
16580
4996. hadiste tahrici
yapılmıştır.
تبتاع
المكاتبة قبل
أن تقضي من
كتابتها شيئا
85- Mükatebe
Bedelinden Henüz Hiç Ödeme Yapmamış Kölenin Satılması
أخبرنا يونس
بن عبد الأعلى
قال أنبأنا بن
وهب قال أخبرني
رجال من أهل
العلم منهم
يونس والليث
أن بن شهاب
أخبرهم عن
عروة عن عائشة
أنها قالت
جاءت بريرة
إلي فقالت يا
عائشة أني
كاتبت أهلي
على تسع أواق
في كل عام
وقية
فأعينيني ولم
تكن قضت من
كتابتها شيئا
فقالت لها
عائشة ونفست
فيها ارجعي
إلى أهلك فإن
أحبوا أن
أعطيهم ذلك
جميعا ويكون
ولاؤك لي فعلت
فذهبت بريرة إلى
أهلها فعرضت
ذلك عليهم
فأبوا وقالوا
إن شاءت أن
تحتسب عليك
فلتفعل ويكون
ذلك لنا فذكرت
ذلك عائشة
لرسول الله
صلى الله عليه
وسلم فقال لا
يمنعك ذلك
منها آبتاعي
وأعتقي فإن الولاء
لمن أعتق
ففعلت وقام
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم فحمد
الله تعالى ثم
قال أما بعد فما
أناس يشترطون
شروطا ليست في
كتاب الله من
آشترط شرطا
ليس في كتاب
الله فهو باطل
وإن كان مائة
شرط قضاء الله
أحق وشرط الله
أوثق وإنما الولاء
لمن أعتق
[-: 6207 :-] Urve'nin bildirdiğine
göre Berire, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'in hanımı Aişe'nin yanına
gelip: "Ey Aişe! Efendilerimle her yıl bir ukiyyesini ödemek üzere dokuz
ukiyye üzerinden mukatebe yaptım. Ödemelerimde bana yardımcı ol" dedi.
Berire bu yardımı istediğinde de henüz taksitlerinden bir şey vermiş değildi.
Hz. Aişe de onun azat edilmesini istediği için kendisine:
"Git efendilerinle
konuş, isterlerse taksitlerinin tümünü birden onlara ödeyeyim, ama vela hakkı
bende olur" dedi. Berire efendilerinin yanına gidip bu teklifi onlara
sundu. Ancak efendileri: "Şayet yardımının karşılığını Allah'tan
bekleyecekse bunu yapsın, ama vela hakkı bizde kalır", cevabını verdiler.
Hz. Aişe durumu Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e bildirince Resulullah
(sallallahu aleyhi ve sellem):
"Onlann bu şartı,
vela hakkının sende olmasını engellemez. Sen onu satm alıp azat et. Zira vela
hakkı azat eden kişinin olur" buyurdu. Hz. Aişe de böyle yaptı. Sonrasında
Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bir konuşma yapmak üzere kalktı. Yüce
Allah'a hamdettikten sonra da:
"Bazılanna ne
oluyor da Yüce Allah'm Kitab'ında yeri olmayan bazı şartlar ileri sürüyorlar!
Yüce Allah'ın Kitab'ında yeri olmayan bir şart, bir değil yüz şart dahi olsa
geçersizdir! Bilin ki bu konuda Allah'm Kitab'ının hükmü uyulmaya daha layıktır
ve onun koştuğu bir şart, sizin koşacağınız bir şarttan daha sağlamdır. Vela
hakkı da azat eden kişinindir" buyurdu.
Mücteba: 7/305; Tuhfe:
16580
4996. hadiste tahrici
yapılmıştır.